Fochteloërveen, één van de laatste hoogveengebieden van West-Europa. Jarenlang stroomde regen- en kwelwater te snel weg, waardoor het veen verdroogde. Onder meer door het water op de juiste plekken vast te houden en lekke kades te repareren, kan dit bijzondere landschap zich herstellen. Voor de planten en dieren in dit gebied is dit van levensbelang.
John Tukker van Natuurmonumenten vertelt over het bijzondere karakter en de uitdagingen van het Fochteloërveen. Gerrie van der Vegt-Koops van de provincie Drenthe deelt hoe zij samen met de provincie Friesland het hoogveen proberen te beschermen en hoe de omgeving invloed heeft op het herstel. Ben Muijselaar van de Oenema Groep laat zien hoe het herstelwerk er in de praktijk uitziet.
Presentatrice:
Ik sta in het Fochteloërveen, op de grens van Drenthe en Friesland. Het is een van de laatste hoogveengebieden van West-Europa. Voor de planten en de dieren die hier leven is het belangrijk dat het kletsnat is. Regenwater is dus van levensbelang. Hoe dat precies werkt? Dat ga ik vandaag ontdekken.
Presentatrice:
John, kan jij mij wat vertellen over dit gebied?
John Tukker van Natuurmonumenten:
Ja, natuurlijk kan ik dat. We staan hier middenin het Fochteloërveen. Echt een open veenlandschap, zoals je dat hier al ziet: weinig bomen, weinig struiken. Je kunt hier echt wel één of twee kilometer ver kijken.
Het veen is hier ontstaan omdat het water niet weg kon. Dat veen houdt van zure omstandigheden en is heel langzaam gegroeid — ongeveer een millimeter per jaar.
Presentatrice:
Het ziet er prachtig uit. Gaat het ook goed met dit gebied?
John:
Niet echt. Het is een ongelooflijk kwetsbare natuur, heel gevoelig voor stikstof. Je moet je voorstellen: het is een voedselarm systeem, en stikstof voegt eigenlijk voedingsstoffen toe waardoor bepaalde soorten heel hard gaan groeien. Die verdringen juist het veen.
Daarnaast hebben we te maken met warmer weer. De afgelopen weken was het gewoon hartstikke warm en heel droog. En juist die langdurige droge periodes, daar houdt het veen ook niet van. Dus wat we moeten doen, is het water zo lang mogelijk in het gebied houden.
Presentatrice:
Gerrie, jij werkt voor de provincie Drenthe. Wat is jullie rol in dit gebied?
Gerrie:
Als provincie Drenthe zijn we verantwoordelijk om de natuur goed te beschermen. Dat doen we samen met de provincie Friesland. De afgelopen tijd hebben we gekeken hoe we het Fochteloërveen zo goed mogelijk kunnen beschermen.
Uit onderzoek is gebleken dat we het water hier vast moeten houden. Dat doen we onder andere door het aanleggen van deze kades.
Presentatrice:
En jullie doen dit om het water vast te houden?
John:
Ja, regenwater is cruciaal. Al het water dat valt, moeten we zo lang mogelijk in het gebied houden. We kunnen geen water van elders aanvoeren.
Presentatrice:
Hallo!
Aannemer:
Hoi!
Presentatrice:
Wat gebeurt hier precies?
Ben Muijselaar van de Oenema Groep (aannemer):
Dit is een transportband die zand en leem transporteert. Het systeem is meer dan twee kilometer lang en loopt dwars door het Fochteloërveen. Het zand en leem gebruiken we voor het herstel van lekke kades.
Presentatrice:
Kan dat zomaar, zo’n bouwwerk midden in de natuur?
Aannemer:
Ja, Natuurmonumenten heeft samen met aannemerscombinatie Groene Kade een nieuwe, innovatieve manier van zandtransport ontwikkeld, waarbij een minimale hoeveelheid stikstof en CO₂ wordt uitgestoten.
Presentatrice:
Waarom moeten we zo zuinig zijn op het hoogveen?
John:
Het hoogveen heeft een bijzondere eigenschap: het houdt heel veel CO₂ vast. Als je nu om je heen kijkt, zie je allemaal veen, en dat veen houdt CO₂ vast. We hebben de uitdaging om te voorkomen dat dat de lucht in gaat.
Als veen verdroogt, dan komt CO₂ vrij. Maar als we het laten groeien — dat zou fantastisch zijn — dan leggen we juist heel veel CO₂ vast.
Presentatrice:
Dus het helpt ook tegen klimaatverandering?
John:
Ja, het is een fantastische klimaatbuffer.
Presentatrice:
Hier is het goed geregeld, maar wat is de invloed van de omgeving?
Gerrie:
De komende jaren richten we ons vooral op maatregelen binnen het gebied, om te zorgen dat het hier nog beter geregeld wordt. Maar we weten ook dat de omgeving invloed heeft op dit gebied.
Het bekendste probleem is het stikstofprobleem. Er daalt te veel stikstof neer in dit gebied, en we weten dat we de komende jaren ook aan de slag moeten met het gebied zelf, de omgeving en de provincie Friesland om samen te zorgen dat er minder stikstof in dit gebied neerdaalt.
Presentatrice:
Er wordt hard gewerkt, maar hoe zien we dat het resultaat heeft?
John:
Die vraag krijgen we heel vaak: hoe zie ik nou dat het beter gaat met het gebied? We zien dat we de waterpeilen hoger houden dan in het verleden. Dus we merken dat de kades werken.
Het proces is simpel: water goed vasthouden, en dan zal het veenmos weer gaan groeien. Dat kost gewoon tijd. We moeten geduld hebben, maar de basis is er.
Presentatrice:
Als wij goed voor de natuur zorgen, dan zorgt de natuur goed voor ons. Dat vraagt dus om een vruchtbare bodem, om gezonde lucht, om schoon water en om voldoende water.
Dat doen we voor de dieren en de planten die hier leven, maar ook voor de mensen — nu en in de toekomst.